شعر کودک نزد احمد شوقی
پایان نامه
- دانشگاه تربیت معلم - سبزوار - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
- نویسنده فرشته جان نثاری لادانی
- استاد راهنما حسین میرزایی نیا مهدی خرمی
- تعداد صفحات: ۱۵ صفحه ی اول
- سال انتشار 1389
چکیده
1-1- المقدمه الحمد لله الذی هدانا بنور هدایته و انقذنا من الضلال بوحیه و السلام و الصلوه علی رسوله النبی الأکرم محمد(ص) و آله الطاهرین. «حَظِِیَ الأطفال باهتمام خاص من شوقی، تجلّی فی نظمه عدداً من القصائد والمقطوعات علی ألسنه الحیوان، وقصائد تربویه أخری للأطفال؛ ویتبیّن فی هذه القصائد وغیرها من قصائد دیوانه "الشوقیات" حرصه علی المعامله اللطیفه للطفل، وعدم تکلیفه ما لا یطیق، واحترام سنّه وقدراته وتنمیته بطریقه سلیمه. ان شوقی تحبیباً للعلم، و غیرهً علی بث المبادئ الاخلاقیه و الاجتماعیه فی النشء الطالع، خص شوقی الأحداث بقسم وافر من اوائل منتوجاته الشعریه، فنظم لهم ادعیه مختلفه المواضیع و أناشید وطنیه و مدرسیه تمتاز فی الغالب برشاقه الأوزان، و عذوبه الألفاظ، و جمال الغنه الموسیقیه. و قد الف لهم ایضاً فی اوائل عهده بالشعر ما یربو علی خمسین اسطوره بین قصیره و طویله، منها القلیل من ابتکاره و الکثیر من وحی مشاهیر ارباب الأمثال القدماء کایزوب وصاحب کلیله و دمنه و لافونتین. و لهذه الاساطیر قیمه اخلاقیه و اجتماعیه، فهی تتناول الاغراض التی یتناولها الشعر التعلیمی عاده من الحضّ علی الفضائل و لاسیما النشاط فی العمل، و حفظ الوفاء فی الصداقه، و تدبیر الامور و....» تتناول هذه الدراسه ادب الاطفال عامهً و شعر الأطفال عند احمد شوقی خاصهً وعرض تصویراً واضحاً مِن الشعر القصصی و شعر الأطفال فی دیوان احمد شوقی و شرحا وتحلیل لأشعاره القصصی و أناشیده، بطریقه تحلیلیه – وصفیه. یُعْتَبُر ادب الاطفال مِن فنون الآداب قیمهً، و یُعتبر احمد شوقی مِن أحد اکبر الشعراء فی ادب الاطفال. و اِنَّ دراسه وتحلیل القصه الشعریه ـ التی هی مِن اَروع فنون الادب ـ لها اَهمیه کبیره. حیثما ندرس القصه الشعریه حقیقهً نری شیئین متلازمین: الشعر و القصه و هما کانا مِن اَغنی فنون الادب فی تاریخ البشر کله مِن البدایه حتی الان. دراسه القصه و شعرالأطفال فی شعراحمد شوقی دراسهً شاملهَ فی الواقع ستکشف آفاقاً جدیدهً فی الادب و ستزود محبی الادب عامهَ و اِلی دارسی الشعر و القصه خاصهً بمعلومات مفیده. أنی اخترت شعر الأطفال عند احمد شوقی موضوعاً لرسالتی هذا الشاعر المعاصر و شعره القصصی وأناشیده للأطفال فی دیوانه الذی یصل اِلی حوالی خمسین قصیده اَواکثر و عشر انشوده و سبب شغفی الوافر بالأطفال و شعرهم و قصصهم، و کنت قد قرأت قبل هذا قصصاً مختلفه لروّاد ادب الأطفال فی العالم، و هذا الحبّ و الشغف بقراءه الروایات و الأقاصیص و الأشعار فی الحقیقه کان الحافز الرئیس الی اختیار هذا الموضوع، و کنت ارید أن أطلع علی ادب الأطفال و تطورها فی العالم العربی و خاصهً عند شاعر المصری أحمد شوقی. أملی أن اکون قد حققت عملاً نافعاً فی هذا المجال، و بذلت جهدی لخدمه اللغه العربیه و لخدمه العلم و الأدب و المتعلمین فی هذا السبیل و لست أدعی أنه البحث بریء من الأخطاء، و أسأل الله أن یتیح لی من الفرصه ما یمکننی من استکمال هذه ،البحث. لقد اقتضت طبیعه البحث فی هذا الموضوع تقسیمه إلی: مدخل واربعه فصول تسبقها مقدمه عامه ثم تلیها خاتمه. الفصل الأول یشمل المقدمه و کلیات البحث و تبین اغراضه و اهدافه. أما الفصل الثانی یبتدأ بالبحث عن مفهوم أدب الأطفال و معناه فی اللغه و الإصطلاح، لأنه قبل البحث عن شعر الآطفال عند احمد شوقی یلزم شرح هذا الزرع من الادب من کل الجوانب ثم البحث عن نشأه أدب الأطفال العربی وتطوره وتعدده، والخصائصه التربویه فیه. قد بحثتُ فی الفصل الثالث عن حیاه احمد شوقی ومولده مختصراً وعلاقه أحمد شوقی بفن الحکایات التی کان یجریها علی ألسنه البهائم والطیور، متأثراً بالتراث العربی عامه، وبما کتبه الشاعرالفرنسی (لافونتین) من خرافات خاصه، لکنه ابتکر موضوعات جدیده تناسب الحیاه العصریه، والقیم العربیه والإسلامیه، تضمنها الجزء الرابع من دیوانه الشوقیات و کذلک شرحت اسلوبه فی شعره، و المصادر التی تأثر به شوقی فی کتابه حکایاته و أناشیده. الفصل الرابع و هو الفصل الرئیس للرساله سأبذل غایه جهدی فی هذا الفصل الذی تکون من هذا الفصل اربعه محاور؛ بتناول محور الأول تحلیل الحکایات و الأناشید من حیث المحتوی و المضمون و اللغات و المفردات الصعبه و الأسلوب. و المحورالثانی یتناول فن الحکایا، وما اشتملت علیه من معانی أخلاقیه. أما المحورالثالث هو الشخصیات الحیوانیه وارتباطها بالمضمون المباشر أو الرمزی. أما المحور الرابع، فعرض لأسلوب أحمد شوقی فی رسم شخصیاته الحیوانیه، ومنهجه الذی اختطه فی بناء نصه الحکائی. وأما الخاتمه ،تشتملو ما نتج عن الرساله من نتائج . حاولت للتوصل بهذا الفهم و استطعت أن أبذل الجهد فی إعدادها عن طریق مراجعه عده من الکتب من أهمها: «أدب الأطفال» لعلی الحدیدی و«أدب الأطفال» لمحمّد صالح الشنطی، و «مقدمه فی أدب الأطفال» لمفتاح محمد دیاب، و «مصادر شعر شوقی للاطفال» لحسن اسماعیل، و «فن القصه الأطفال» ایمان بقاعی، و «الطفل فی ضوء القرآن و السنه والأدب» أحمد خلیل جمعه و... و راجعتُ للحصول علیها الی المکتبات المختلفه أهمها: مکتبه جامعه الزهراء و مکتبه جامعه امام صادق (ع) فی طهران، و مکتبه آیه الله السیستانی بقم المقدسه، و مکتبه آستان قدس الرضوی، و مکتبه جامعه اصفهان. 1-2- موضوع البحث إن الله قد خلق الإنسان بشکلٍ یبدأ التعلیم من لحظه الولاده و فی رأی بعض الناس یبدأه قبل الولاده و یدومه الی نهایه حیاته. و هذه الإستطاعه تعلُّم واسع و استعمال مستمرو دائم قد جعل حیاه الإنسان متمیِّزاً تماماً. تُعتبر الطفوله من اهم المراحل لبناء و تخطیط الشخصیه کما تعتبر الأدب الذی من أهم العناصر لبنا شخصیه الطفل وتربیته . فی هذا المجال یقول هوغارت: أن الأدب یکشف، و یخلق و فی البحث الصالح لهذا البیان کمفتاح یطلعنا علی قیمه أدب الأطفال و هو وصفٌ تامٌ لأن الأطفال فی الطفوله فوق کلِّ زمان آخر یکشفون، و یخلقون و یندفعون وراء الحقیقه و التجارب الإنسانیه. إن الشعر لون من ألوان ادب الأطفال و أکثرها تأثیراً فی نفس الطفل خیاله .لا دورٌ أساسی فی تقویه قوی الطفل الخیالیه و اثاره اخیلیته و کذلک ارتفاع مستوی العلم الذی الطفل و تحدید الاهداف الاجتماعیه . وفی مجال أدب الطفوله تبرز أسماء کثیره واحمد شوقی فی العصر الحدیث الذی یعتبر عصر ازدهار ادب الأطفال حقیقباً،هو اول من أدرک ما یحتاج إلیه الأطفال العرب من أدب خاص بهم یرضی میولهم، ویشبع نهمهم العاطفی، فنظم لهم أغنیات وقصصاً علی ألسنه الحیوان والطیر، فکان بذلک "رائد أدب الأطفال" فی اللغه العربیه فی العصرالحدیث. یهدف هذا البحث بعد دراسه خلفیه ادب الطفال التاریخیه بشکل عام و شعر الأطفال بشکل خاص الی دراسه الأشعار التی قد کتب شوقی للأطفال من حیث المحتوی و المضمون و ایضاً من حیث الاصوات و المفردات و الأوزان و الأسالیب الشعریه. مع الاخذ بنظر الاعتبار بأن لشعر الأطفال خصائصه المتمیزه. یهدف هذا البحث و الی أن یقوِّم شعار شوقی طبقا لمعاییرادب الاطفال حتی یتبین ان أناشید شوقی ومقطوعاته الی ای حد خضعت لمعاییر فی أدب الطفل و اضافه الی ذلک فی ما وراء الحصول علی جواب هذا السوال ندرک نتفهم لماذا شوقی الذی لُقِّب بامیر الشعراء انتخب لغه شعر الأطفال؟ و ما هو اسلوبه فی هذه الأشعار؟ 1-3- أسئله البحث الرئیسیه 1. أی خصیصه تمیز شعرالأطفال عند شوقی؟ 2. إلی ایّ حدٍّ کان قد نجح شوقی فی تبیین مفاهیم للأطفال طبقا لمعاییر شعر الطفل؟ 1-4- الفرضیات 1- أما شعر شوقی للأطفال فیتمتع بظواهر فنیه وأسلوبیه منها: تنوع مصادر الحکایات، وحده الإیقاع اللغوی والموسیقی، وتعدد مضمونها و... و هذه یبرز قاعدته. 2- یبدو أن لغه شعر شوقی للأطفال فی مجملها ذات ألفاظ لا یتسع لها قاموس الطفل اللغوی و الکلمات الصعبه، و الإوزان الثقیله و... یصعب فی بعض الاحیان علی الأطفال فهمها. 1-5- ضروره البحث 1. الحاجه الی معالجه أدب الأطفال. 2. ضروره العنایه الی أدب الأطفال خاصّهً من وجهه نظر احمد شوقی. 1-6- خلیفه البحث فی أثر الدراسات أوّلی حول هذا البحث اصبح واضحاً و معلوماً إن فی الأدب العربی المعاصر، أغلب الدراسات، اهتمامها حول حیاه شاعرنا «أحمد شوقی» و أشعاره الوطنیه و...، و لا أجد حتی الآن، رسالهً أو بحثاً حول شعر الأطفال و دراسه حکایات شوقی الشعریه فی جامعات إیران. اما المصادر و المراجع المطبوعه فی هذا المجال هی : 1. عقد أحمد زلط فی کتابه: «رواد أدب الطفل العربی» فصلا عن شوقی بعنوان «أحمد شوقی والتأصیل الفنی لأدب الطفوله فی الأدب العربی الحدیث ـ دراسه تحلیلیه». 2. عبدالتواب یوسف: «دیوان شوقی للاطفال»، دار المعارف، القاهره، 1984 م. 3. سعد ظلام: «الحکایه علی لسان حیوان عند احمد شوقی»، دارالتراث العربی،1982م. 4. مقال "شوقی والطفوله" بمجله کلیه اللغه العربیه، جامعه الأزهر، العدد الرابع 1987م. 5. احمد سویلم: «اطفالنا فی عیون الشعراء»، مکتبه الاسره،2002م. 6. أبو سعد، أحمد: أغانی ترقیص الأطفال عند العرب، دار العلم للملایین، بیروت، 1955م. 1-7- اغراض البحث 1. تبیین أهمیه أدب الأطفال عموماً و شعر الأطفال خصوصاً. 2. تبیین دور الأدب و الشعر فی بناء شخصیه الطفل و الایجاد الفرح و البهجه و تعلیم المفاهیم التربویه و الدینیه و... 3. تبیین دور شوقی فی شعر الأطفال فی الأدب العربی المعاصر. 1-8- منهج البحث البحث یعتمد علی المنهج التاریخی فی الفصلین الثانی و الثالث و المنهج الوصفی – التحلیلی فی الفصل الرابع و الی المصادر و الکتب التی الفت حول البحث و یهدف الی تبیین مفهوم لادب الأطفال و دراسه الخلفیه التاریخیه لأدب الأطفال عاماً و شعر الأطفال خاصا. أما البحث التزم فی الفصل الأخیر بالمنهج الفنی و یهدف الی دراسه شعر الأطفال عند احمد شوقی من حیث المحتوی و المضمون و الاسلوب والمفردات و کذلک تبیین اسلوب شوقی فی بناء حکایاته.
منابع مشابه
بررسی تطبیقی شعر کودک در سرودههای احمد شوقی و ایرج میرزا
شعرکودک با بهرهمندی از زبان، ساختار و درونمایۀ ویژه، پیشینۀ اندکی در گسترۀ ادبیات جهان دارد. بهیقین نخستین تلاشهای گرانسنگ در پایهگذاری این نوعِ ادبی در ادبیات عربی و فارسی را باید در آثار احمد شوقی و ایرج میرزا جستوجو کرد. این پژوهش، در پرتو مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، میکوشد جنبههای مختلف زیباییشناسانه، نوآوریها، شباهتها، تفاوتها و کارکردهای مختلف این ژانر ادبی را در آثار دو ش...
متن کاملالنزعه الاسلامیه فی شعر احمد شوقی
بر پژوهشگران و محققان ادب معاصر پوشیده نیست که احمد شوقی جایگاهی منحصر بفرد در دوره معاصر دارد و شعر وی سه دوره را پشت سر نهاده است: دوره اول: زمانی است که شاعر با دربار عثمانی و حاکمش ارتباطی محکم داشت، و او به غیر از پشتیبانی و حمایت از حاکم از وی درخواست می کرد که به مشکلات مردم و اصلاح امرشان اهتمام ورزد. در اواخر این دوره شوقی به ستایش و مدح پیامبر اسلام (ص) روی آورد و از آن حضرت برای امت...
15 صفحه اولسنت و تجدد در شعر احمد شوقی
شعر عرب تا نیمه ی اول قرن نوزدهم میلادی به همان صورت ناپسند عصر عثمانی حرکت می کرد. از نیمه ی دوم قرن نوزدهم عرب ها اندک اندک به حقوق سیاسی و اجتماعی خود پی بردند، و از طرف دیگر دیوان های شعرای دوره ی عباسی و جاهلی را مطالعه کردند، و متوجه شدند که شعر آنان آئینه ی تمام نمای زندگی شان است؛ بنابراین شاعرانی مثل احمد شوقی، حافظ ابراهیم و خلیل مطران اشعار عصر عباسی و دوره های قبل را به دقت خواندند،...
15 صفحه اولبازتاب قرآن در شعر احمد شوقی
احمد شوقی ،شاعر چیره دست وتوانای قرن 12، در بحبوحه ی زندگانی پر فراز ونشیب ادبی وسیاسی خود به مقامی عالی ورفیع دست یافت .شایستگی و لیاقت او به تبحر وموشکافی ادیبانه و دقتش در زبان عربی باز می گردد، وی با به کار گیری سرمایه ی ارزشمند در عصر مطالعات ادبی واندیشه های پر محتوای خود توانسته است از مفردات و واژه های قرآنی در جا های مناسب ودر لابه لای اشعار خود استفاده نماید. شعر احمد شوقی آینه ای است...
15 صفحه اولبررسی تطبیقی مدایح نبوی در شعر جمال الدین عبدالرزاق و احمد شوقی
در این گفتار مدح نبی یا منقبت، به عنوان یکی از انواع ادبی در زبان فارسی و عربی بررسی می شود. ادبیات مذهبی، یکی از گونه های پر کاربرد در ادب فارسی و عربی است که به گونه ای بایسته و در خور مورد توجه علمی قرار نگرفته است. یکی از زیر مجموعه های مهم این گونة ادبی، مدایح نبوی ( منقبت ها) است که از نظر کمیت و کیفیت در هر دو ادب درخور توجه است. در این مقاله، سعی بر آن است که پیشینه و سابقة این نوع ا...
متن کاملبررسی تطبیقی اندیشه های پوپولیستی در شعر میرزادة عشقی و احمد شوقی
بروز پیامدهای مختلفی چون صنعتیشدن جوامع، جنگ جهانی اوّل، تضاد طبقاتی، مفاسد اجتماعی، نظامهای سیاسی مستبد، حکومتهای استعماری و نظایر آن، سبب شد که شماری از نویسندگان و شاعران در فرانسه گرد هم آمده، ادبیّات پوپولیستی را بنیان نهند و توجّه قشر روشنفکر ادبی را به این مقوله جلب کنند؛ از آنجایی که گرایش به این مکتب در ایران و دولت عثمانی و در کشورهای تابعۀ این حکومت، نظیر مصر چشمگیر بوده است، از این ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
دانشگاه تربیت معلم - سبزوار - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023